(از کتاب «راهنمای کامل گردش در استانبول» اثر رسول داغسر)
استانبول, یک شهر ترک نشین و البته بزرگترین آنهاست اما منسوبین اقوام مختلف کشور نیز در این کلانشهر گرد آمده اند.درصد جمعیت منسوبین این اقلیت ها که کلاًحدود بیست درصد جمعیت کشور را تشکیل می دهند،در استانبول اندکی بیشتر است. این مسأله بیشتر به فقر حاکم در مناطق مرزی کشور و در مقابل رفاه نسبی موجود در استانبول, و دیگر شهرهای بزرگ برمیگردد. زبان تعامل و نیر رسمی و رایج در شهر،لهجة استانبولی – ترکی است که متعلق به شاخه غربی زبانهای ترکی بوده و از این لحاظ با زبان ترکی آذری و ترکمنی در یک دسته قرار گرفته و برای متکلمین این لهجه ها قابل فهم می باشد.زبان ترکی یکی از قدیمی ترن زبانهای دنیا به شمار رفته و بنابه آمار غیر رسمی در سراسر دنیا بیش از سیصد میلیون متکلم دارد.
سلام. 


برای شروع به صحبت استفاده از کلمه «سلام»در تمامی کشورهای اسلامی مقبولترین است.ترکیه ایها از شکل کامل سلام یعنی «سلام علیکم» و همچنین کلمه «مرحابا» استفاده می کنند.ضمنا میتوانید با جملاتی حاوی آرزوی اوقات خوب برای طرف مقابل شروع به صحبت نمایید که خیلی رایج است.برای این منظور از واژه هایی «ایی ساباحلار» برای صبح خیلی زود، «ایی گونلر» برای تمامی اوقات روز،«ایی آکشاملار» برای بعد از غروب تا نیمه شب و «ایی گجلر» برای بعد از نیمه شب (و در این مورد اخیر فقط موقع خداحافظی) استفاده کنید.در اینجا لازم است توضیحی در تفاوت الفبای ترکی (استانبولی)با انگلیسی که اغلب به اشتباه یکسان انگاسته می شود بدهیم.
نخست به ریشه این برداشت نادرست باید اشاره کرد که از معتبر بودن الفبا و زبان انگلیسی به عنوان تنها زبان اروپایی موجود در ساحه تحصیلی ما ایرانیان سرچشمه میگیرد.الفبای ترکی استانبولی مثل الفبای تمامی زبانهای اروپایی بر پایه الفبای لاتین طراحی شده است و باز مثل تمامی آنها ویژگی های خاص خود را داراست.این الفبا متشکل از 29 حرف میباشد که هشت تای آنها صدادار و بقیه بی صدا هستند.
صدادار و بی صدا
مصوتهای ö،ü،I،i متفاوت از آنچه ه در انگلیسی وجود دارند بوده و تلفظ خاص خود را دارند.حرف ü مثل U در کلمه LUXEفرانسه،حرف ö مثل i در köln آلمانی،حرف I مثل مصّوت نا نوشته بین SوT در کلمه STOP انگلیسی،حرف i مثل iran با الفبای ترکی و حرف E همزمان برای فتحه و کسره و در واقع چیزی بین آن دو بکار می رود.
مثال : ( Gündüz )به معنی روز،(üstün) به معنی برتر،(Bölmek) به معنی تقسیم نمودن و جدا کردن،( ölüm) به معنی مرگ،(IlIk) به معنی ولرم،(Işik) به معنی نور و روشنایی،EI به معنی دست و همچنین مردم و (Ekmek) در معنی نان،(inmek) به معنی پیاده شدن.
همچنین حروف بی صدای ğ ،J ، ş ، C ، ç به صورت «ی»و یا «مکث کوتاه در جای حرف و تکرار حرف صدادار پیشین » ( ğ)، «ژ» (J )،«ش» (ş )، «چ» (ç ) و «ج» (ç )خوانده و تلفظ می گردد.
مثال: Ağaç- آآچ = درخت (در تلفظ آذری به شکل آغاج خوانده میشود.)، Ejderha-اژدرها = اژدها، şimdi –شیمدی = هم اکنون، çınar – چئنار = درخت چنار، Canlı – جانلئ = زنده.
اشتباه ایرانیان
از واژه «افندیم» یا «افندی» برای شروع صحبت استفاده نکنید،این اشتباهی است که معمولاً ایرانیان گردشگر در ترکیهمرتکب میشوند و دلید آن واقف نبودن به معنی این کلمه خارجی در موقعیتهای مختلف می باشد.شاید از کلماتی چون «باکارمیسینیز؟» (باخار می سینیز =یک لطحظه توجه میکنید؟)،«بیر شئی سورابیلیرمی ییم؟» (می توانم یک سؤالی از شما بکنم ؟) و نظایر آن مناسبتر باشد.برای خطاب قرار دادن نیز کلمات «بی افندی» (آقای محترم)، «حانیت افندی» (خانم محترم)، «آبی» (آغا بی = برادر بزرگ)، «حوجام» (استاد، استاد من) مناسب هستند.البته اینها بیشتر به درد آن دسته از هموطنانی که ترک زبانند یا کم و بیش ترکی میفهمند میخورد.در آغاز و پایان سخن نیز هموره سلام دادن و تشکر کردن («تشکّور ائدریم» یا «ساغ اولونوز») پسندیده است.
در این قسمت مخصوصاً به کلماتی اشاره خواهیم کرد که در هر دو لهجه تری آذری و استانبولی بکار برده میشود، لیکن معانی متفاوت و بعضاً تضاد دارد.از این جمله اند کلماتی چون «دوشمک» (پیاده شدن)، «قوجا» (پیر)، «قیچ» (پا)، «سوموک» (استخوان) و…
در این مجال کوتاه قصد نداریم بین دو لهجه ترکی آذری و استانبولی مقایسه ای انجام دهیم.بلکه هدف ما شناسایی کلماتی هستند که ممکن است برخلاف تصورمان منظور ما را انتقال نداده و یا حتی موجب سؤتفاهم شوند.
همانگونه که پیشتر نیز ذکر گردید؛ هر دو لهجه های آذری و استانبولی، متعلق به شاخه غربی زبانهای ترکی هستند و در واقع تفاوتهای بسیار اندکی بین این دو لهجه وجود دارد تا جایی که مردم ترک این سه کشور عرفا و شعرای نامی چون نسیمی،برهان الدین، یونس امره، فضولی، اشعار ترکی مولوی و نظامی گنجوی و… و داستانهای دده قورقود و کوراوغلو را به طور مشترک از آن خود و جزو فرهنگشان میدانند.عمدة تفاوتهای کنونی را می توان به بعد از دوران موسوم به تنظیمات که در ترکیه عثمانی صورت گرفت و همچنین تغییر الفبا نسبت داد.
در این دوران سه حرف «خ» (که ذاتاً متعلق به ترکی نیست)، «ق» و مصوت «آ» در الفبای جدید لحاظ نگردید ئ این بخودی خود موجب بروز تفاوتهایی در تلفظ برخی کلمات جدید «دوداق = دوداک»، «خراب = حاراپ»، «آرخا = آرکا»، «چوخ = چوک»، «سلجوق = سلچوک» و… شد.حروف «ب»، «د» و «ج» به همان صورت که در آخر هجاها بصورت «پ»، «ت» و «چ» خوانده می شدند، نوشته شدند.این مسأله در ترکی آذری نیز نمود دارد و یک گزاره فوئولوژیک زبان ترکی است.مثلاً آغاج (درخت) که در لهجه آذری «آغاش» خوانده می شود، در صورتی که اگر پسوند با حرف صدادار به آن اضافه می شود،به شکل صحیح آن خوانده می شود.(آغاجیم = درخت من، آغاجا =به درخت)

چند مثال از تفاوت بین دو لهجه


ترکی آذری، معنی آن در فارسی، معنی آن در ترکی استانبولی، منظور در ترکی استانبولی

-----------------/------------------------------/-------------------------------------------/---------------------------------------
دوشمک/ پیاده شدن،افتادن/ سقوط کردن و افتادن/ اینمک (پیاده شدن)
دانیشماق/ حرف زدن/ مشورت کردن/ کونوشماک
تاپماق/ پیدا کردن/ پرستش کردن/ بولماک
کند/ روستا/ «خود» و نیز«شهر بزرگ»/ کؤی
قاباق/ جلو و کدو/ کدو/ اؤن(جلو)
سوبای/ مجرد/ افسر نظامی/ بئکار
قورتارماق/ تمام کردن،نجات دادن/ نجات دادن/ بیتیرمک (تمام کردن)
ایشله مک/ کار کردن/ به همان معنی ولی در موارد خاصی به کار برده میشود/ چالیشماک
قیچ (غیر از آیاق)/ پا/ تهیگاه/ باجاک
سوموک/ استخوان/ خلط بینی/ کَمیک
قوجا/ پیر/ شوهر،بزرگ،پیر/ یاشلی،ایحتیار (پیر)
ائشیک/ بیرون/ لبه (مثل لبة در)/ دیش (Diş) و دیشاری
دورماق/ بلند شدن،ایستادن/ ایستادن/ کالکماک (قالخماق)


البته بسیاری از این کلمات در حال حاضر در میان ترک زبانان برخی از نقاط کشور در معانی همسان بکار میروند.کلماتی چون «گرچک» ، «چامور» ، «سیجاق» و… که در معانی حقیقت ،گل ،گرم و…درمیان ترکهای ساکن مناطق مرکزی ایران تا جنوب شیراز بکار میرود، در لهجه استانبولی نیز به همان شکل کاربرد داشته و کلماتی مثل «اؤن» (جلو) ، «اوزَری» (روی چیزی) ، «اَرَن» (عارف) و …

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 میانگین 1.50 (از 1 رای)

 

سلام هموطن، به سایت ایرانیان استانبول خوش آمدید. جهت ترجمه رسمی ترکی استانبولی ارزان، فوری، رسمی و غیررسمی در سراسر کشور و نیز خارج از کشور، راهنمایی و همراهی و انجام تمامی امور به خرید ملک و مستغلات در استانبول، گردش و تجصیل و اقامت در خدمت هموطنان گرامی هستیم...