1-  زبان ترکی با بیش از دویست میلیون متکلم در سراسر جهان یکی از پرمتکلمترین زبانهای دنیاست. ترکی ششمین زبان پرگویش در جهان است. حدود 240 میلیون نفر به زبان ترکی صحبت می کنند.


با توجه به داده های ارائه شده توسط سازمان ملل متحد و موسسات آماری جهان، می توان زبان های پرکاربرد در جهان را با توجه به کاربرد و هدف آنها به سه نوع طبقه بندی کرد:
الف) زبان هایی که بیشتر جمعیت جهان به عنوان زبان مادری استفاده می کنند،
ب) زبان های مورد استفاده در بزرگترین منطقه جغرافیایی جهان،
ج) زبان هایی که در تجارت، ارتباطات و تبادل اطلاعات در زمینه علمی و فناوری در جهان بسیار مورد استفاده قرار می گیرند.
رتبه بندی از نظر زبان در گروه اول؛ چینی، هندی، انگلیسی، اسپانیایی، روسی، عربی و ترکی است.
رتبه بندی بر اساس دسته دوم؛ انگلیسی، چینی، اسپانیایی، عربی، ترکی، هندی است.
بر اساس دسته سوم، زبان های اصلی اروپای غربی انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، اسپانیایی و روسی هستند. زبان ژاپن که یکی از کشورهای اقیانوس آرام است و چین که به سرعت در حال توسعه است نیز در آینده نزدیک در این دسته قرار خواهند گرفت.
2-     مردم عادی در ترکیه راحت تر از ده سال پیش یک گویشور ترک غیرترکیه ای را درک می کنند. در سایه رسانه ها و افزایش ارتباط و رفت و آمدها، یک ترک ترکیه امروزه می تواند لهجه ترکمن یا ازبکی را درک کند. نسبت درک متقابل در مورد آذربایجانی بیش از 95 درصد است.
3-     جغرافیای تکلم به زبان ترکی شامل تمام یا قسمتهایی از بیش از بیست کشور جهان و حدود دوازده میلیون کیلومتر مربع می شود که نزدیک به نصف این میزان در محدوده روسیه قرار دارد.
4-     زبان ترکی تا زبان سومری در عمق تاریخ قدمت دارد و کتیبه های نوشته شده به زبان سومری در 5 الی 4 هزار سال پیش به طرز گسترده ای با ترکی کنونی مشابهت دارد.
5-     جغرافیای متکلمین زبان ترکی از شمال غرب چین در شرق تا شمال شبه جزیره بالکان در غرب و از سواحل اقیانوس منجمد شمالی در سیبری تا کرانه های خلیج فارس در جنوب گسترده و بیش از ده میلیون کیلومترمربع را در قاره های آسیا و اروپا شامل می شود.
6-     همچنین در بخشهایی از کشور لیبی و الجزایر قبایل ترک زبان زندگی می کنند.
7-     زبان بومیان آمریکا با زبان ترکی مشابهت دارد.
8-     به نوشته یک تاریخ پژوه اتروسکها، کلتیها، باسکها به عنوان ساکنان پیشین اروپا، از ترکان بوده اند و هند و اروپاییها در هزاره اول پیش از میلاد از جنوب قاره آسیا به سوی ایران و اروپا مهاجرت کرده و پخش شده اند.
9-     زبان ترکی یکی از قائده مندترین زبانهای دنیاست.
10- زبان ترکی دارای بیش از ده هزار فعل و ریشه فعل است.
11- زبان ترکی در قالب زبانهای پیوندی طبقه بندی شده و ساختار آن اینگونه است.
12- با فروپاشی شوروی در سال 1991، موجی از همگرایی در بین خلقهای ترک زبان ایجاد شد که این روند با اشغال بخشهایی از جمهوری آذربایجان توسط ارمنستان، نفوذ مجدد و تدریجی روسیه در برخی از کشورهای تازه تاسیس ترک با مشکلاتی در سیر طبیعی خود مواجه شد. در تاریخ 2 اکتبر 2009 شورای همکاری کشورهای ترک زبان با عضویت کشورهای قزاقستان، آذربایجان، ترکیه، قرقیزستان و ازبکستان تشکیل و متعاقب دهمین نشست شورا در مورخه 15 و 16 سپتامبر 2010 در استانبول رسماً آغاز به فعالیت نمود. امروزه کشور ترکمنستان نیز به عنوان عضو رسمی، همچنین مجارستان و جمهوری قبرس شمالی نیز به عنوان عضو ناظر در این شورا حضور دارد، درحالیکه جمهوری فدراتیو روسیه نیز درخواست عضویت رسمی یا به عنوان ناظر ارائه کرده است.
13- پرمتکلمترین لهجه ترکی مربوط به ترکی استانبولی است.
14- پرجمعیتترین شهر ترک زبان شهر استانبول با حدود 16 میلیون نفر جمعیت است. شهرهای آنکارا (5/4 میلیون)، ازمیر (5/3 میلیون)، باکو (5/2 میلیون)، تاشکنت (2 میلیون) در رتبه های بعدی قرار دارند. اما به قول وزیر امور خارجه پیشین ایران، تهران دومین شهر ترک نشین جهان (با حداقل نصف جمعیت ترک تبار از جمعیت 10 میلیونی آن) است.
15- علاوه بر ساکنان کلانشهر استانبول، منطقه اروپایی ترکیه و جنوب دریای مرمره، ترکان شبه جزیره بالکان (عمدتاً ساکن در غرب یونان، جنوب بلغارستان، مقدونیه، کوزوو) و قبرس شمالی به عنوان زبان مادری به لهجه تراکیایی (ترکی استانبولی) صحبت می کنند.
16- زبان ترکی با لهجه های مختلف آن، زبان رسمی هفت کشور مستقل و بیش از ده ناحیه خودمختار در جهان است درحالیکه مناطق وسیعی نیز بدون برسمیت شناخته شدن هرگونه ماهیت برای آن در جهان به این زبان تکلم می کنند.
17- ترکی استانبولی در واقع لهجه مورد تکلم در استانبول است که به زبان رسمی ترکیه تبدیل شده است.
18- اما این زبان بدون پسوند استانبولی و با عنوان زبان ترکی در ترکیه شناخته میشود و ترکان ترکیه تنها هنگام نام بردن از لهجه های دیگر، با پسوند از آنها یاد می کنند.
19- در ترکیه علاوه بر استانبولی که زبان رسمی است، لهجه های مختلف دیگر ترکی از جمله اژه ای، مدیترانه ای، لهجه آناتولی مرکزی، قارادنیز، آذری، ترکمه، ترکمنی، تاتاری و ... رایج است.
20- لهجه استانبولی ترکی احتمالاً لهجه قبیله قایی، قبیله موسس عثمانی بوده است.
21- الفبای مورد استفاده در ترکیه از سال 1928 به لاتین تبدیل شد و علت آن عدم قابلیت کافی الفبای عربی در ارائه ترکی نوشتاری صحیح بوده است. با تغییر الفبا به لاتین، امکان اعمال بعضی حروف موجود در زبان ترکی در الفبا فراهم شد که در الفبای عربی این امر ممکن نبود. تغییر الفبا با اعتراضات متعددی روبرو شد اما علیرغم نکات منفی آن از جمله قطع ارتباط با گذشته پررنگتر اسلامی- ترکی، باعث همگرایی بیشتر با اروپا شد.
22- الفبای مورد استفاده در زمان عثمانی، الفبای عربی بعلاوه 4 حرف فارسی (جمعا 32 حرف) بود که با توجه به وجود تعدد در خصوص بعضی حروف بی صدا (بدون استفاده در ترکی) از قبیل دو نوع T (ت، ط) یا سه نوع S (س، ث، ص) الفبای کنونی با 29 حرف (بدلیل تعداد بیشتر حروف صدادار) کاربردی تر است. پیش از تغییر الفبا، ترکان آناتولی از الفبای عربی استفاده می کردند. بدیهی است دولتهای ترک ایران نیز ضمن اینکه در مکاتبات از فارسی بیش از ترکی استفاده کرده اند، همواره الفبای عربی بکار برده اند.
23- یکی دیگر از دلایل تغییر الفبا نیز همسویی بیشتر با غرب و تمدن آن بوده است. تصور اشتباه دیگری نیز در خصوص الفبای ترکی استانبولی در میان برخی از هموطنان رایج است که آن را برابر با الفبای انگلیسی می دانند درحالیکه الفبای انگلیسی و اکثریت قاطع زبانهای دیگر اروپایی، منشا لاتین دارد و هر کدام از این کشورها و زبانها با اندک تغییراتی، از الفبای لاتین استفاده می کنند.
24- با توجه به اشعار نسیمی و فضولی و حتی شاه اسماعیل، نامه های نادرشاه و تالیفات ادبی و حکومتی عثمانیان، پرواضح است که تا چند صد سال پیش زبان ترکی مورد تکلم در ایران و ترکیه یکسان بوده است. و نظر صاحب نظران معقول و موجه است که عدم آشنایی به زبان مادری در ایران بصورت علمی در بروز شکاف لهجه عامل اصلی بوده است.
25- نمونه شعر از شاه اسماعیل:
قیرخلار میدانینا واردیم,
گل بری, ائی جان, دئدیلر.
عزت ایله سلام وئردیم,
گل, ایشده مئیدن, دئدیلر.
قیرخلار بیر یئرده دوردولار,
اوتور دئیه, یئر وئردیلر,
اؤنومه سوربا سردیلر,
ال لوبمایا سون, دئدیلر.
قیرخلارین قلبی دورودور,
گلنین قلبین آریدیر,
گلیشین هاردان بریدیر,
سؤیله, سن کیمسن؟ - دئدیلر.
26- کتیبه نادرشاه و شکل ترکی استانبولی کنونی: این سنگ نوشته تركى معروف به كتیبه نادرى در مدخل در بند ارغون شاه  در كلات نادرى ٬ ملك پدرى نادر (دره گز خراسان)٬ پیش از آبادی دربند قرار دارد. اشعار به خط تركى – عربى به سال ١١٥٥-١١٥٧ بر روى صخره بزرگى حك شده است. ارتفاع كتیبه از سطح رودخانه ١٥ متر بوده دارای ٢٤ بیت شعر تركی (٤ مصراع عربی) است. اشعار متعلق به “گلبن افشار” از شاعران دربار نادر شاه افشار است. در باره وى معلومات گسترده اى وجود ندارد. شعر در ستایش ثنای نادر پسر شمشیر است و با حمد خدا شروع می شود و همچون دیگر آثارش با مرگ او ناتمام مانده است. حكاك این كتیبه كم نظیر در تاریخ اسلامى و تركى دانسته نیست.
بسم الله الرحمن الرحیم و هو الاعلی
ایبتیدا حمد-ى خودا-یى احد-و فرد-ى قدیم
قادیر-ى لم یزل-و عالیم-و دانا-و حكیم
او كی بو كون-و مكانی یارادیب قودرتدن
او كی بو بحر-و بری خلق ائدیب شؤوكتدن
ایكی عالمده اودور بنده لره یاور-و یار
حیكمتیندن گؤرونور بنده لره هر آثار
خلق-ى عالم هامى مؤحتاجدیر او درگاهه
 
اما نامه سلطان علاالدین کیقباد سلجوقی به حضرت مولانا در قرن سیزدهم میلادی بهترین گویای نزدیکی و قرابت لهجه در اعصار پیشین باشد. دقت کنیم که مولوی زاده بلخ در آسیای میانه بود و سلطان علاالدین سلطان سلجوقیان روم (شمالغرب ترکیه کنونی) بود.
«ای آفتاب عالمتاب حقیقت، الحمدلالله تعالی کرمینیزدن بو قدر قرب منزلت حصوله گلدی. مزید عاطفتلریندن امینیز کی استعجال قدوم میمنت لزوم قدسیاتلارییله قونیه شهری داخی معمور و اشعه خورشید جماللرییله خانه چشمه دل پرنور و مسرور اولسا آللها حمد اولسون کی کرمینیزله بو قدر یاخین بیر موقعه گلدینیز».

 

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 میانگین 5.00 (از 1 رای)

 

سلام هموطن، به سایت ایرانیان استانبول خوش آمدید. جهت ترجمه رسمی ترکی استانبولی ارزان، فوری، رسمی و غیررسمی در سراسر کشور و نیز خارج از کشور، راهنمایی و همراهی و انجام تمامی امور به خرید ملک و مستغلات در استانبول، گردش و تجصیل و اقامت در خدمت هموطنان گرامی هستیم...